544: Mehrin Zekatı Var mıdır?
Assalamu aleikum wa rahmatullahi wa barakatuhu. Bir müslim bir bayana talip ve evlendiğinde vereceği mehrinin miktarını biliyor, evlenmeden önce 3 çift bilezik alıyor (240g). Mehire zekat düşer mi? Eğer düşmüyorsa, evlenmeden önce onun yanında durduğu için zekat vermesi gerekiyor mu yoksa bu alışdan itibaren mehire mi giriyor?
Ve aleykumusselam ve rahmetullahi ve berakatuh.
بسم الله الرحمن الرحيم، الحمد لله رب العالمين، والصلاة والسلام على رسولنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين
Evet, genel bir hüküm olarak âlimlerin ittifakıyla mehire zekat düşer.
Nikah akdinin gerçekleşmesinden itibaren üzerinde anlaşılan belirlenmiş mehrin tamamı kadının mülkiyetine geçmiş olur. Eğer nikah akdi esnasında mehir miktarı belirlenmeden nikah kıyılmışsa o halde kadın nikah akdi ile “mehr-i misil’’e sahip olur.
Şayet kadın mehrini akit esnasında veya akitten hemen sonra almış ise ittifakla mehrinin zekatını vermesi farzdır. Şöyle ki; mehir nisab miktarına ulaşıyorsa, akitten itibaren üzerinden tam 1 kamerî yıl geçince zekatını vermesi gerekir. Eğer kadının mehirden ayrı olarak nisab miktarına ulaşmış malı; parası, altını, gümüşü varsa, mehrini o malına ekler, yani bir sene geçmesi şartını mehir için ayrıca başlatmayıp o malının zamanına dahil eder. Eğer malı ancak mehrin eklenmesi ile nisab miktarına ulaşıyorsa o halde bir senelik zaman dilimi mehrin mülkiyetine geçmesinden itibaren başlar. İşte böyle nisab miktarına ulaşmış malının üzerinden her bir sene geçip tamamlanınca zekat çıkarması farz olur.
Ama eğer kadın mehrini kocasından daha sonra alacak ve belirlenmiş bir zamanda alacaksa, bu durumda kadın kocasına borç vermiş durumunda sayılıp fıkıhtaki bir mesele olan borcun zekatının hükmünü alır. Şöyle ki; -Allah’u A’lem- sahih olan görüşe göre kocanın durumuna bakılır;
Şayet kocanın mehir borcunu ödemeye gücü varsa, kendisinden mehri vermesi istenildiğinde verebilecek durumda/kolaylıkta ise, o halde kadın mehrini henüz eline geçirememiş olsa bile her sene mehrinin zekatını vermesi gerekir. Eğer kadın mehrini alıncaya kadar zekatını vermemişse mehri aldığında geçmiş bütün senelerin zekatını vermesi gerekir.
Şayet koca zor durumda olup mehri vermeye gücü yoksa, o halde seneler geçse bile mehrinden zekat çıkarması gerekmeyip, mehri aldıktan sonra zekatını verme durumu söz konusu olur. Kimi âlimlere göre ise mehri alınca mehirden geçmiş 1 senenin zekatını vermelidir. Ama –Allah’u A’lem- racih olan görüşe göre bu vacip olmayıp verilmesi güzel olandır.
Eğer ki daha sonra alınacak mehrin alınma zamanı belirlenmemişse, böyle bir halde kadın mehrini ancak ölüm ya da ayrılık (talak veya fesh) halinde isteyebilecek/alabilecektir. Bu durumda ise kadın mehrini alıncaya kadar zekat düşmez. Çünkü kadın mehre tam anlamıyla sahip değildir.
Şayet kadın mehrini altın veya gümüş süs/takı olarak almış ise buna zekatın düşüp düşmemesi hususunda ihtilaf edilmiştir. Geniş bilgi için Musa hocamızın şu cevabına bakın: (Bkz)
Ve’l-hamdu lillâhi Rabbi’l-âlemîn.